Msza święta w katedrze gnieźnieńskiej, spotkanie przy Akropolu Bohaterów na cmentarzu św. Piotra, uroczysta sesja Rady Miasta Gniezna, a także okolicznościowe wystawy i warsztaty – w ostatni weekend 2025 roku w sposób wyjątkowy i podniosły gnieźnianie uczcili kolejną rocznicę wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Oficjalne obchody 107. rocznicy wyzwoleńczego zrywu Wielkopolan zwyczajowo trwały dwa dni: 27 i 28 grudnia.
W sobotę i w niedzielę z okazji 107. rocznicy Powstania Wielkopolskiego w Domu Powstańca na odwiedzających czekały wystawa i warsztaty edukacyjne, m.in. wykonywanie powstańczych pinów, tworzenie powstańczych lampionów inspirowanych historycznym lampionem z okresu powstania, a także własnoręczne przygotowanie ozdób świątecznych, składanie modelu pociągu „Danuta”, czy wykonywanie powstańczych wycinek, a także Rodzinny Konkurs o Powstaniu Wielkopolskim.
W sobotę, 27 grudnia wszyscy zostali zaproszeni przez zespół wokalny „Retro” do wspólnego, międzypokoleniowego śpiewania pieśni patriotycznych, a w godzinach wieczornych do obejrzenia widowiskowej inscenizacji „Zdobycie Koszar Dragonów”, przygotowanej przez GRH Garnizon Gniezno i przeprowadzonej na terenie kompleksu koszarowego przy ul. Wrzesińskiej.
Kulminacja obchodów przypadła na niedzielę, 28 grudnia. Oficjalna część rozpoczęła się mszą świętą w katedrze gnieźnieńskiej, a także uroczystością przy Akropolu Bohaterów na cmentarzu św. Piotra. – Spotykamy się dziś w dniu, który w naszej lokalnej pamięci ma bardzo konkretny wymiar. 28 grudnia 1918 roku wiadomości z Poznania dotarły także do Gniezna. Nie były one tylko informacją – były impulsem do działania. W domach, w warsztatach, na dworcu kolejowym i w koszarach zapadały decyzje, które na zawsze zmieniły los tej ziemi. Powstanie Wielkopolskie nie wybuchło w próżni. W Gnieźnie dojrzewało latami. W polskich towarzystwach, w spółdzielniach, w parafiach, przy pracy organicznej prowadzonej tu z uporem i cierpliwością. To dlatego, gdy przyszedł moment próby, mieszkańcy miasta nie pytali, czy warto – pytali, co konkretnie trzeba zrobić. Pytali, kto ma broń, kto zna teren, kto weźmie odpowiedzialność za innych. Gnieźnianie walczyli nie tylko o granice na mapie. Walczyli o to, by w ich mieście mówić po polsku bez lęku, uczyć dzieci własnej historii i decydować o swojej przyszłości. Ten wysiłek miał twarze konkretnych ludzi – urzędników, rzemieślników, kolejarzy, księży, uczniów… – mówił Michał Powałowski, prezydent Gniezna. – Dzisiejsza rocznica ma w tym roku wyjątkowy kontekst. Obchodzimy bowiem także jubileusz tysiąclecia koronacji Bolesława Chrobrego. To nie jest dla Gniezna jedynie symboliczna data z podręcznika. To część naszej tożsamości. W tym mieście władza po raz pierwszy została nazwana odpowiedzialnością za państwo. Tu narodziło się myślenie o Polsce jako wspólnocie, a nie tylko terytorium. Między rokiem 1025 a 1918 istnieje ciągłość, którą w Gnieźnie widać szczególnie wyraźnie. Gdy zawiodły instytucje państwa, odpowiedzialność wzięli na siebie obywatele. Powstańcy wielkopolscy byli spadkobiercami tej samej idei – że państwo nie istnieje bez ludzi gotowych je współtworzyć. Dziś naszym obowiązkiem nie jest już walka z bronią ręku. Jest nim troska o miasto, o jego rozwój, o jakość życia mieszkańców i o pamięć, która nie zamienia się w pusty rytuał. Gniezno nie potrzebuje wielkich słów – potrzebuje uczciwej pracy i świadomości, skąd przyszliśmy. Stojąc dziś tutaj, oddajemy hołd tym, którzy 107 lat temu potrafili wziąć odpowiedzialność za swoją małą ojczyznę. I przypominamy sobie, że historia Gniezna to nie tylko przeszłość, ale zobowiązanie na przyszłość – podkreślał włodarz Gniezna.
Po zapaleniu i ustawieniu zniczy na grobach powstańców, wspólnym odśpiewaniu hymnu, wysłuchaniu przemówienia prezydenta i Apelu Pamięci, została oddana salwa honorowa. Następnie przybyłe delegacje złożyły wiązanki kwiatów i zapaliły znicze przy pomniku. Uroczystość na cmentarzu zakończyło podniosłe odśpiewanie „Roty”.
Po obchodach na cmentarzu, w Starym Ratuszu odbyła się uroczysta sesja Rady Miasta Gniezna. – Dzisiejsza, uroczysta sesja poświęcona jest przede wszystkim pamięci Powstańców Wielkopolskich. Jest to też okazja, by uhonorować w sposób szczególny osoby zasłużone dla Gniezna – powiedział prezydent Michał Powałowski tuż przed sesją. Włodarz Gniezna wręczył dwa Medale Królewskie, wydane z okazji 1000. rocznicy koronacji Bolesława Chrobrego i Mieszka II na królów Polski, które otrzymali: Dariusz Igliński oraz Jolanta Goszczyńska. Medale Gnieźnieńskie odebrali natomiast Wojciech Śmielecki i Monika Bartkowiak. Ministra klimatu i środowiska Paulina Hennig – Kloska wręczyła członkom Chóru Mieszanego Metrum odznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” przyznaną przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Metrum działa obecnie przy Centrum Kultury „Scena to dziwna”.
Uroczystą sesję dopełnił miniwykład Ryszarda Polaszewskiego na temat skautów – najmłodszych uczestników Powstania Wielkopolskiego. Tego dnia również, równolegle z trwającą sesją, na placu Prymasa Mikołaja Trąby przy katedrze, odbyło się uroczyste przyrzeczenie ZS „Strzelec”.
KINGA STRZELEC, ZBIGNIEW KWIATKOWSKI
***Sylwetki wyróżnionych:
DARIUSZ IGLIŃSKI
Dariusz Igliński urodził się w Gnieźnie – mieście, z którym od początku swojego życia osobistego i zawodowego jest nieprzerwanie związany. Swoją edukację rozpoczął w Szkole Podstawowej nr 1 w Gnieźnie, a następnie kontynuował naukę w I Liceum Ogólnokształcącym imienia Bolesława Chrobrego. Kolejnym etapem jego drogi była Akademia Medyczna w Poznaniu, gdzie ukończył studia na Wydziale Lekarskim. Po zakończeniu studiów powrócił do rodzinnego Gniezna. Tu odbył staż podyplomowy oraz ukończył szkolenie specjalizacyjne z zakresu medycyny rodzinnej. Całe jego życie zawodowe pozostaje nierozerwalnie związane z Gnieznem, a w szczególności z dzielnicą Winiary, gdzie od lat pracuje w Przychodni Lekarzy Rodzinnych. Swoją wiedzę i doświadczenie oddaje również potrzebującym, pracując w Hospicjum Domowym. Praca zawodowa Dariusza Iglińskiego od zawsze szła w parze z aktywną działalnością społeczną i samorządową. Z ramienia Ziemi Gnieźnieńskiej przez trzy kadencje pełnił funkcję radnego Rady Miasta Gniezna. Od 2014 roku nieprzerwanie zasiada w Radzie Powiatu Gnieźnieńskiego, aktywnie współtworząc lokalną wspólnotę samorządową. W latach 2014-2018 pełnił funkcję Przewodniczącego Rady Powiatu Gnieźnieńskiego. Szczególne miejsce w działalności Dariusza Iglińskiego zajmuje jego zaangażowanie społeczne i niezwykła wrażliwość na potrzeby drugiego człowieka. Jako lekarz od lat wyróżnia się nie tylko wysokimi kompetencjami zawodowymi, ale przede wszystkim empatią, cierpliwością i indywidualnym podejściem do pacjentów. Otacza wyjątkową troską osoby chore, starsze i wymagające długotrwałej opieki, niosąc im pomoc nie tylko medyczną, lecz także ludzkie wsparcie, zrozumienie i poczucie bezpieczeństwa. Jego praca w Hospicjum Domowym stanowi szczególny wyraz służby drugiemu człowiekowi – służby, w której profesjonalizm łączy się z głębokim szacunkiem dla godności życia na każdym jego etapie.
JOLANTA GOSZCZYŃSKA
Jolanta Goszczyńska, wieloletnia Wielkopolska Wojewódzka Konserwatorka Zabytków, jest historykiem sztuki, absolwentką Uniwersytetu imienia Adama Mickiewicza w Poznaniu. Całą swoją drogę zawodową związała z ochroną zabytków, konsekwentnie łącząc wiedzę merytoryczną z odpowiedzialnością za decyzje mające realny wpływ na zachowanie dziedzictwa kulturowego. Swoją pracę rozpoczęła w 1989 roku w Biurze Dokumentacji Zabytków, a od 1991 roku w Państwowej Służbie Ochrony Zabytków. W latach 2003-2014 pełniła funkcję zastępcy Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, natomiast od 2014 roku do 2025 roku sprawowała urząd Wielkopolskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków. W trakcie wieloletniej pracy Jolanta Goszczyńska z dużym zaangażowaniem działała na rzecz ochrony, zachowania i popularyzacji zabytków nieruchomych, ruchomych oraz archeologicznych Wielkopolski. W ramach swoich obowiązków sprawowała również nadzór konserwatorski nad zasobem zabytkowym Gniezna, dbając o ochronę jego najcenniejszych obiektów, historycznego układu urbanistycznego oraz dziedzictwa archeologicznego. Kierując Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków w Poznaniu, współpracowała z samorządami, instytucjami kultury, służbami i organizacjami społecznymi, także na terenie Gniezna. Jej decyzje i opinie miały istotne znaczenie dla realizacji prac konserwatorskich, remontów i inwestycji prowadzonych przy gnieźnieńskich zabytkach, przy zachowaniu równowagi między ochroną dziedzictwa a rozwojem miasta. W skali województwa wydała kilkaset decyzji administracyjnych o wpisaniu obiektów do rejestru zabytków. Dzięki Jej działaniom Wielkopolska zyskała cztery nowe Pomniki Historii. Realizowała i inicjowała liczne programy oraz projekty związane z ochroną zabytków, w tym innowacyjny w skali kraju program znakowania zabytków ruchomych w obiektach sakralnych, z którego skorzystała również gnieźnieńska katedra. Jolanta Goszczyńska aktywnie uczestniczyła w życiu naukowym i publicznym: inicjowała sesje naukowe, brała udział w konferencjach i kampaniach społecznych, publikowała opracowania i artykuły poświęcone ochronie dziedzictwa kulturowego. Jej dorobek został uhonorowany licznymi odznaczeniami, w tym złotą odznaką „Za opiekę nad zabytkami”, srebrnym medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” oraz „Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości”.
WOJCIECH ŚMIELECKI
Wojciech Śmielecki urodził się w Gnieźnie i z tym miastem związany jest przez całe życie – jako mieszkaniec, pedagog, pasjonat historii oraz popularyzator dziedzictwa pierwszej stolicy Polski. Jest absolwentem Szkoły Podstawowej nr 1 oraz Liceum Ogólnokształcącego im. Bolesława Chrobrego w Gnieźnie. W 1986 roku ukończył studia magisterskie w Wyższej Szkole Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzegorzewskiej w Warszawie. W latach 1987-2010 pracował w Ośrodku Szkolno-Wychowawczym nr 2 w Gnieźnie, poświęcając się pracy dydaktyczno-wychowawczej z młodzieżą. W 1997 roku został uhonorowany Nagrodą Ministra Edukacji Narodowej II stopnia za całokształt pracy pedagogicznej. W Ośrodku założył Drużynę Turystyczno-Historyczną „Chrobry”, z którą reprezentował Gniezno na rajdach i festynach historycznych w kraju i za granicą. Aktywnie uczestniczył w popularyzacji historii także poprzez współpracę przy filmie „Stara Baśń” w reżyserii Jerzego Hoffmana, udostępniając do produkcji liczne rekwizyty historyczne. Po przejściu na emeryturę nadal pozostaje aktywny zawodowo i społecznie. Jest przewodnikiem w Organizacji Turystycznej „Szlak Piastowski”, prowadząc mieszkańców i turystów po Gnieźnie oraz trasach związanych z najstarszą historią państwa polskiego. Od lat jest kolekcjonerem znaczków pocztowych i materiałów filatelistycznych związanych z historią Polski i Gniezna. Jako organizator i kurator licznych wystaw biograficzno-filatelistycznych prezentował m.in. ekspozycje poświęcone św. Wojciechowi, Bolesławowi Chrobremu, Adamowi Mickiewiczowi, Józefowi Wybickiemu, Ignacemu Janowi Paderewskiemu, Tadeuszowi Kościuszce, a także kluczowym rocznicom narodowym, w tym Chrztu Polski, Powstania Styczniowego, Zbrodni Katyńskiej czy historii polskiego parlamentaryzmu. Wszystkie wystawy przygotowywał i prezentował z własnych zbiorów. Jego wieloletnia działalność została uhonorowana licznymi odznaczeniami, m.in. srebrną odznaką „Zasłużony w Pracy PTTK wśród Młodzieży”, Medalem Milenium św. Wojciecha, Medalem Koronacyjnym, a także srebrną i złotą Odznaką Honorową Polskiego Związku Filatelistów. W latach 2021-2023 ukończył dwuletnie Studium Filatelistyki Polskiego Związku Filatelistów, nieprzerwanie dzieląc się swoją wiedzą i pasją z kolejnymi pokoleniami.
MONIKA BARTKOWIAK
Monika Bartkowiak od ponad dziesięciu lat z pełnym zaangażowaniem działa na rzecz mieszkańców Gniezna, łącząc pracę zawodową z pasją i społeczną odpowiedzialnością. Jest instruktorką i trenerką z uprawnieniami w czternastu specjalizacjach. Aktywność fizyczna stanowi dla niej nie tylko zawód, lecz przede wszystkim narzędzie budowania zdrowia, relacji i poczucia własnej wartości, szczególnie wśród osób starszych. Jej droga zawodowa w pracy z seniorami rozpoczęła się w Largo – Centrum Aktywności Społecznej i szybko stała się życiową pasją. W kolejnych latach prowadziła zajęcia i inicjatywy m.in. w Klubie Seniora przy ul. Sportowej, w „eSTeDe” oraz w licznych grupach seniorskich. Ukończyła również terapię zajęciową, stale podnosząc swoje kompetencje. Szczególne miejsce w jej działalności zajmuje otwarte mówienie o zdrowiu psychicznym. Kilka lat temu publicznie podzieliła się własnym doświadczeniem realnie wspierając inne osoby poprzez rozmowę, wskazówki oraz zaproszenia na bezpłatne zajęcia ruchowe. Laureatka angażowała się także w działania obywatelskie i prozwierzęce, współtworząc inicjatywy, które doprowadziły do wprowadzenia w Gnieźnie zakazu występów cyrków ze zwierzętami, a także wspierając schronisko i organizacje ochrony zwierząt. Po wybuchu wojny w Ukrainie aktywnie uczestniczyła w pomocy humanitarnej. W tym czasie powstała inicjatywa wolontariacka, która działa do dziś. Dzięki jej determinacji udało się pozyskać nieodpłatny lokal miejski, w którym – wraz z zespołem wolontariuszy – udziela wsparcia osobom potrzebującym. Działania te prowadzi również poprzez media społecznościowe, ułatwiając dostęp do pomocy. Jest członkinią Miejskiej Rady Seniorów w Gnieźnie oraz inicjatorką regularnych spotkań i wydarzeń integracyjnych dla seniorów, organizowanych charytatywnie. Jej celem jest dalsza integracja międzypokoleniowa oraz budowanie wrażliwej i solidarnej wspólnoty lokalnej. Swoją postawą udowadnia, że empatia, odwaga i konsekwencja w działaniu realnie zmieniają życie innych ludzi.
***źródło: UM Gniezno
