Już po raz drugi w ostatnich latach upomnieliśmy się o aktualizację upublicznionego rejestru umów prowadzonego przez Urząd Miejski w Gnieźnie. Drugi raz skutecznie. Dzięki publicznie dostępnemu rejestrowi umów, każdy może sprawdzić np. która firma sprząta sale magistratu i za ile, gdzie kupuje się drukarki, czy za ile miasto wynajmuje lodowisko. Po opłaceniu faktury przez urząd, część danych z transakcji trafia do Biuletynu Informacji Publicznej (BIP). Wgląd do niego ma każdy za pomocą strony internetowej. Jak się jednak okazało, w tym roku, rejestr w BIP był mocno nieaktualny.
Biuletyn Informacji Publicznej (BIP) to swoista podstrona oficjalnej strony internetowej każdego samorządu i instytucji publicznej. Mają go zarówno gminy czy powiaty, jak i biblioteki, ośrodki kultury, a także inspekcje, fundusze, spółki komunalne czy izby. To tam znajduje się publiczny wykaz uchwał, zamówień publicznych, ogłoszeń, oświadczeń majątkowych i różnych innych danych, które są publiczne mocą prawa. Jednym z ciekawszych prezentowanych w BIP rejestrów, jest ten odnotowujący umowy, z których podpisania i realizacji wywiązuje się dany urząd. W miesięcznych zestawieniach widnieje nazwa usługi, z kim została zawarta i na jak długo, oraz za jaką kwotę. Można tu znaleźć umowy na mniejsze kwoty (jak np. na zakup papieru czy tonerów do drukarek), jak i te poważne, np. na budowę drogi czy renowację parku. Dzięki temu każdy obywatel może społecznie kontrolować zasadność wydatków urzędu i ew. prosić o wyjaśnienia zawarcia danej umowy, która np. może wydawać mu się absurdalnie wysoka.
Obecnie nie ma obowiązku ujawniania rejestru umów w Biuletynie Informacji Publicznej, ale to dobra praktyka, która jest realizowana od ponad dekady przez polskie samorządy. Pierwszy był warszawski ratusz, który udostępnił spis zawieranych przez ten urząd umów zupełnie jawnie i to już w 2012 roku. Niebawem samorządy w Polsce będą miały obowiązek publikowania rejestru umów w Centralnym Rejestrze Umów, który będzie prowadzić Minister Finansów. Data wejścia w życie przepisów była przesuwana już dwa razy – najpierw planowano, że zaczną obowiązywać w 2022 roku, potem od 1 stycznia 2024 roku. Obecny termin startu rejestru to 1 stycznia 2026 roku, ale obowiązek dla kolejnych podmiotów ma być wprowadzany stopniowo. W pierwszym etapie ma objąć duże instytucje sektora finansów publicznych, w drugim – od 1 lipca 2026 r. także samorządy, w trzecim – od 1 stycznia 2027 r. także mniejsze podmioty z sektora finansów publicznych.
W Urzędzie Miejskim w Gnieźnie rejestr umów był sprawnie publikowany w BIP do 2022 roku. Wtedy zaprzestano tej praktyki. Rzecznika magistratu wyjaśniała wówczas, że publikowanie danych zostało zawieszone ze względu na plany wprowadzenia Centralnego Rejestru Umów w Ministerstwie Finansów, ale ten nie ruszył do dziś. Po naszej interwencji magistrat zadeklarował, że rejestr wróci na BIP urzędu. Tak się stało, choć w terminie późniejszym od deklarowanego. Ponownie zauważyliśmy, że rejestr umów Urzędu Miejskiego w Gnieźnie nie zawiera aktualnych danych w październiku tego roku. 17 dnia tego miesiąca zawierał jedynie informacje za dwa pierwsze miesiące 2024 roku. Zainterweniowaliśmy w tej sprawie ponownie i ponownie przynosi to skutek. Jak informuje Monika Fifer, rzeczniczka magistratu, kolejne miesiące rejestru są opracowywane i będą dodawane sukcesywnie. – Należy w tym miejscu mieć na względzie, że rejestr zawsze jest publikowany z opóźnieniem, ze względu na konieczność zebrania danych ze wszystkich komórek organizacyjnych. Urząd Miejski w Gnieźnie, chcąc zachować przejrzystość i jawność środków publicznych publikuje rejestr zawartych umów, mimo braku obowiązku prawnego w tym zakresie – tłumaczy przedstawicielka magistratu. Po tej interwencji, na BIP Urzędu Miejskiego pojawiły się rejestry z pięciu kolejnych miesięcy (do lipca). Tym razem magistratowi zebranie danych zajęło tylko kilka dni.
