15 lat trwały starania wielu środowisk samorządowych, patriotycznych, historycznych, by godnie uchować pamięć o naszych bliskich, których w czasie II wojny światowej z Wielkopolski do Generalnego Gubernatorstwa wypędzono ponad 280 tys. osób. Pomnik to także pamięć o mieszkańcach Gniezna i ziemi gnieźnieńskiej, których przetrzymywano w obozie przejściowym Gniezno-Garbarnia, by następnie deportować ich poza „Kraj Warty”.

Uroczystość odsłonięcia Pomnika Wypędzonych Wielkopolan przypadła w 85. rocznicę pierwszych uwięzień w niemieckim obozie przesiedleńczym Lager Glowna. Przez to miejsce Niemcy wysiedlili do Generalnego Gubernatorstwa blisko 33 tysiące osób. Lager Glowna, podobnie jak inne tego typu miejsca w Wielkopolsce, stały się elementem zbrodniczej akcji mającej na celu germanizację całego regionu. O upamiętnienie tej wielkiej zbrodni wojennej, przez lata upominały się liczne organizacje, przede wszystkim Wypędzeni i ich rodziny. – Dziękuję inicjatorom budowy tego pomnika, który jest nie tylko miejscem pamięci o tragicznym losie naszych przodków, ale też impulsem do refleksji i lepszego zrozumienia tego, co dzieje się teraz. Żałuję, że nie powstał on wcześniej, że tak niewiele osób, których ten dramat dotknął, doczekało jego odsłonięcia – powiedział podczas uroczystości Jacek Jaśkowiak, prezydent Poznania. Pomnik w formie płaskorzeźby, według koncepcji pracowni Karola Badyny, przedstawia sylwetki ludzi w różnym wieku, stłoczonych na małym obszarze. Na tylnej ścianie pomnika został wytłoczony napis w 3 językach: polskim, niemieckim i angielskim: „Wielkopolanom wypędzonym, ograbionym, uwięzionym, zamęczonym przez Niemców podczas okupacji Polski w latach 1939-45”.

„W październiku 1939 r. Niemcy rozpoczęli przygotowania do masowych wysiedleń Polaków z Kraju Warty. Było to zgodne z niemiecką polityką germanizacyjną prowadzoną w Kraju Warty, zakładającą realizację postulatu »germanizacji ziemi«, czyli usunięcia z Warthegau ludności innych narodowości niż niemiecka. Zamierzano to osiągnąć poprzez wypędzenie polskich mieszkańców z obszarów, które następnie zostałyby poddane kolonizacji i germanizacji. Pierwszym etapem tego planu było pozbycie się Polaków z ziem przez nich zamieszkanych” – przypomina Instytut Pamięci Narodowej. Jeden z obozów przesiedleńczych znajdował się w Gnieźnie, w zabudowaniach garbarni przy ul. Wrzesińskiej. W 2001 roku został on uznany przez premiera rządu za miejsce, w którym pobyt dzieci do lat 14 miał charakter eksterminacyjny. Z terenu Gniezna władze okupacyjne planowały początkowo wysiedlić 2300 Polaków i wszystkich Żydów. Dziś nie jest możliwe ścisłe określenie dokładnej liczby wysiedlonych, którzy byli więzieni w obozie w Gnieźnie-Garbarni. W obozie nie były prowadzone spisy, ani kartoteki osadzonych. Zachowała się część list transportowych, jednak dotyczą one tylko 3051 osób. Jednak biorąc pod uwagę hitlerowskie plany przesiedleńcze – łącznie wysiedlono z Gniezna i powiatu gnieźnieńskiego 6547 osób narodowości polskiej. Pomnik wypędzonych zlokalizowany jest u zbiegu ulic Powstańców Wielkopolskich i Towarowej w Poznaniu, w Park im. Karola Marcinkowskiego.