23 stycznia minie już osiem dekad od haniebnego wydarzenia, które zapisało się czarną kartą we współczesnej historii Gniezna. Ostrzelanie i podpalenie symbolu miasta, ale także symbolu ciągłości państwa Polskiego miało swój czysto symboliczny wymiar, że żaden „wyzwoliciel” nie będzie się z polskimi zabytkami i symboliką za nimi stojącą cackał. W 2021 roku powstał o tym wydarzeniu film Piotra Robakowskiego.

Jeśli gnieźnianie mieli złudzenia, że oswobodzenie miasta spod niemieckiego jarzma przyniesie wolność, to po czynie żołnierzy Armii Czerwonej mogli już poczuć, jaka będzie nowa rzeczywistość. 23 stycznia 1945 roku, kiedy już pierwsze oddziały sowieckie przejechały przez Gniezno dwa dni wcześniej, w godzinach popołudniowych czołg wykonał strzały z pociskami zapalającymi w kierunku katedry. Wywołany tym pożar zrujnował świątynię, niszcząc ją. W 2010 roku Wojciech Śmielecki odkrywa w szafce dwa filmy fotograficzne. Wcześniej opowiadał mu o nich ojciec Julian. Jak mówił, dwa dni po wkroczeniu sowietów do Gniezna wykonał zdjęcia ostrzału katedry i jej płonięcia, ale w obawie przed możliwym reperkusjami – ukrył je. Wywołane w końcu zdjęcia stały się kanwą filmu dokumentalnego o tym zdarzeniu. Film będzie pokazywany ponownie (jego premiera miała miejsce w 2021 roku) w trakcie uroczystości rocznicowych w Centrum Edukacyjno-formacyjnym w Gnieźnie, przy ul. Seminaryjnej 2. O wydarzeniach związanych z programem rocznicowym można przeczytać na poniższym plakacie. Zapraszamy na film już dziś, który możemy obejrzeć dzięki udostępnieniu go przez Instytut Pamięci Narodowej.