Z początkiem września rozpoczął się nowy rok szkolny – 2025/2026, który przyniesie kilka istotnych zmian w systemie edukacji. W ubiegłym tygodniu, podczas konferencji prasowej Tadeusz Tomaszewski (Lewica) przedstawił główne założenia reform, które mają odmienić oblicze polskiej szkoły, w przekonaniu posła czyniąc ją bardziej nowoczesną, świadomą i przyjazną młodemu człowiekowi.

Nowy rok szkolny rozpoczął się 1 września 2025 r. i zakończy się 26 czerwca 2026 r. Kalendarz przewiduje w tym czasie 188 dni zajęć szkolnych. W Polsce jest obecnie nieco ponad 6,2 mln uczniów (w szkołach publicznych i niepublicznych), w tym blisko 400 tys. dopiero rozpoczęło naukę w klasach pierwszych szkoły podstawowej.

Nowe kierunki polityki oświatowej przewiduje przede wszystkim kształtowanie myślenia analitycznego poprzez nauczanie interdyscyplinarne, zarówno przedmiotów ścisłych, jak i humanistycznych, wspieranie aktywności poznawczej i sprawczości ucznia. Poza tym szkoła ma być miejscem edukacji obywatelskiej, ma promować zdrowy styl życia i zająć się profilaktyką przemocy rówieśniczej, a także promowaniem higieny cyfrowej i bezpiecznego poruszania się w świecie Internetu. Cały czas też – przede wszystkim w szkołach podstawowych – mają być podejmowane działania mające na celu promowanie kształcenia zawodowego, a także w środowisku pracodawców. Ponadto za cel obrane zostało także rozwijanie zainteresowania kulturą i językiem polskim wśród Polonii, a także nauczanie języka polskiego. – W ramach tych kierunków polityki oświatowej przewidziano również zadania dla nadzoru pedagogicznego w bieżącym roku szkolnym. Jeśli chodzi i szkoły branżowe i technika, kuratoria mają zwracać uwagę na zgodność kształcenia zawodowego z podstawami programowymi, przede wszystkim jeśli chodzi o przygotowanie do nauki jazdy. W przypadku szkół podstawowych, to tutaj pojawiła się konieczność zapewnienia uczniom jednego gorącego posiłku w ciągu dnia i stwarzania im możliwości spożycia tego posiłku w czasie pobytu w szkole. Dodatkowo w nowym roku szkolnym pojawia się nowa podstawa programowa z wychowania fizycznego i w związku z tym kuratorzy mają, w ramach nadzoru pedagogicznego, sprawdzić zapewnienie aktywności uczniów; w ostatnich latach właściwie nadzoru nad tą aktywnością sportową ze strony kuratorów nie było – mówi poseł Tadeusz Tomaszewski.

Jedną z najważniejszych zmian, które pojawiają się w roku szkolnym 2025/2026, są nowe przedmioty: edukacja obywatelska i edukacja zdrowotna. I o ile ten pierwszy przedmiot nie wzbudza większych kontrowersji, to już nad tym drugim w przestrzeni publicznej wywiązała się debata, która podzieliła społeczeństwo.

Edukacja obywatelska pojawiła się w miejscu przedmiotu historia i teraźniejszość. Jest to przedmiot skierowany do uczniów liceów (dwie godziny w drugiej klasie i jedna godzina w trzeciej klasie), techników (po jednej godzinie w drugiej, trzeciej i czwartej klasie) oraz szkół branżowych I stopnia (po jednej godzinie w drugiej i trzeciej klasie). W myśl podstawy programowej lekcje edukacji obywatelskiej mają nauczyć młodego człowieka współpracy i budowania poczucia wspólnoty oraz postaw patriotycznych, podejmowania działań obywatelskich, działań projektowych, a także prowadzenia dyskusji z wykorzystaniem argumentów opartych na sprawdzonych informacjach.

W miejsce niegdysiejszego wychowania do życia w rodzinie pojawia się edukacja zdrowotna – przedmiot, który wywołał wiele kontrowersji. To nowy, nieobowiązkowy (bez oceny) przedmiot skierowany do uczniów klas IV – VI i VII-VIII szkół podstawowych oraz w szkołach ponadpodstawowych. Jak podkreślają autorzy podstawy programowej przedmiotu, edukacja zdrowotna to nowoczesny przedmiot, którego celem jest wyposażenie dzieci i młodzieży w rzetelną wiedzę, umiejętności oraz postawy umożliwiające skuteczne dbanie o zdrowie własne i innych osób we wszystkich jego wymiarach: fizycznym, psychicznym, społecznym, środowiskowym i cyfrowym; obejmuje nie tylko obszar medyczny czy biologiczny, lecz także zagadnienia związane z emocjami, relacjami, odpowiedzialnością, wartościami i dobrostanem. Uczy podejmowania świadomych  decyzji zdrowotnych, promuje zdrowy styl życia, rozwija umiejętności komunikacji, empatii o troski o siebie i otoczenie. Pozwala ustrzec przed różnorodnymi zagrożeniami – od chorób zakaźnych, przez uzależnienia, po dezinformację. Treści podstawy programowej przedmiotu są dostosowane do wieku dzieci i młodzieży. Skąd więc kontrowersje wokół edukacji zdrowotnej? Wątpliwości co do proponowanych treści nauczania wyraziło środowisko kościoła katolickiego. – Zapoznałem się ze stanowiskiem przewodniczącego Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski. Biskup Wojciech Osial powiedział: „Chcę mocno podkreślić, że w  edukacji zdrowotnej oczywiście jest bardzo dużo dobrych treści; one dotyczą zdrowia psychicznego, fizycznego, bezpieczeństwa dzieci. Jedna dziesiąta tego przedmiotu jest niezgodna z wizją katolickiego spojrzenia” – zacytował poseł Tadeusz Tomaszewski i odpowiadając od razu, że dzieci i młodzież mają prawo wiedzieć. Zdanie gnieźnieńskiego parlamentarzysty podziela Daria Benke, członek Zarządu Powiatu Gnieźnieńskiego. – Edukacja zdrowotna to trochę inne wychowanie do życia w rodzinie. Wychowanie do życia w rodzinie skupiało się na budowaniu relacji, więzi, roli w społeczeństwie, natomiast edukacja zdrowotna będzie dodatkowo poruszała wiele bloków tematycznych w zakresie zdrowia psychicznego, fizycznego, ale i w jednej dziesiątej seksualności – informuje Daria Benke. – Budzi on wiele emocji w związku z tym, że porusza temat seksualności, ale prawem dziecka jest wiedzieć, kiedy przekraczana jest pewna granica między dotykiem w sferach intymnych i tego ma nauczyć ta część, m.in.: jak poruszać się w obszarach intymności, czy jakimi chorobami można się zarazić. To nic innego, jak rozszerzenie tematyki, którą omawia się na lekcjach biologii. Poza tym przedmiot ma na celu w szkołach podstawowych wypracowanie nawyków, które pozwolą dzieciom zwrócić uwagę na to, jak nie marnować żywności, jak ją przechowywać, w jaki sposób dbać o swoje zdrowie i jak utrzymywać higienę ciała, wypracować taką mentalność młodych ludzi, która pozwoli im przyszłościowo cieszyć się dobrym zdrowiem – tłumaczy, dodaje również, że jeden z działów edukacji zdrowotnej obejmuje także tematykę zdrowia psychicznego, co w dobie kryzysu psychicznego i różnego rodzaju zagrożeń jest niezmiernie ważne i być może uratuje czyjeś zdrowie, a nawet życie. – Po to właśnie jest ten przedmiot, żeby uświadamiać młodych ludzi, że mają wsparcie i że mogą liczyć na drugiego człowieka – akcentuje Daria Benke. Udział w zajęciach nie jest obowiązkowy. Rodzice mają czas do 25 września, by zadeklarować chęć uczestniczenia ucznia w zajęciach. – Jeśli rodzice, wsłuchując się w opinię kościoła, uznają, że jakaś część nie jest zgodna z ich poglądami, to stanowić to będzie jedną dziesiątą. Na miejscu tych rodziców zdecydowałbym się na udział dziecka w tych zajęciach, jeśli będzie tam poruszana problematyka, do której mam wątpliwości, dziecko nie musi w tej części zajęć uczestniczyć – proponuje poseł Tadeusz Tomaszewski. – Nie zabierajmy dzieciom możliwości przygotowania się do świadomego życia, a zwłaszcza umiejętności poruszania się w świecie dorosłych – apeluje gnieźnieński parlamentarzysta. 

Zmiany w obszarze przedmiotów objęły także lekcje religii: od września obowiązuje tylko jedna godzina tygodniowo (zamiast dwóch), na pierwszej lub ostatniej godzinie lekcyjnej.

Ponadto w nowym roku szkolnym mają nastąpić korzystne zmiany dla nauczycieli, to m.in. koniec z godzinami dostępności (tzw. godzinami czarnkowymi), podwyższenie nagrody jubileuszowej za 40 lat pracy do 300%, podwyższenie wysokości odpraw w związku z przejściem na emeryturę czy rentę, ujednolicenie tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć nauczycieli praktycznej nauki zawodu z tygodniowym obowiązkowym wymiarem godzin zajęć nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych (18 godzin tygodniowo), uregulowanie kwestii ochrony przedemerytalnej, skrócenie okresu zatrudnienia nauczyciela rozpoczynającego pracę w szkole (na podstawie umowy o pracę na czas określony – do jednego roku szkolnego) i in.