Koniec kadencji samorządu to czas podsumowań. Jak zwykle bardzo rzetelnie i szczegółowo danym płynącym z GUS i od samorządów przyjrzeli się eksperci pisma samorządowego „Wspólnota”. To jedno z najbardziej wyczekiwanych zestawień. Czy samorządy pod rządami jeszcze obecnych włodarzy odniosły spodziewany przez mieszkańców sukces? Naukowcy pisma zebrali mnóstwo danych liczbowych i posegregowali je w kategorie: sukces finansowy, ekonomiczny, infrastrukturalny i społeczny. To cztery najważniejsze filary każdej małej społeczności. Ich połączenie daje rezultat sukcesu kadencji – czyli ostatecznego rankingu kończącej się kadencji samorządu. W zestawieniu nie brak zaskoczeń. Przyglądamy się także miejscom w rankingu miasteczkom i gminom z terenu powiatu gnieźnieńskiego. Wyniki rankingu mogą być pewną ściągą dla wyborców w nadchodzących wyborach.

Mijająca kadencja na pewno pozostanie długo w pamięci włodarzom gmin. Najpierw pandemia i zupełnie nowe wyzwania, często wcześniej nieznane. Potem wybuch wojny za naszą wschodnią granicą i masa uchodźców szukających w naszym kraju schronienia. A obecnie jeszcze rozszalała inflacja, która zburzyła mozolnie budowane budżety gmin. Warto jeszcze wspomnieć negatywne reperkusje Polskiego Ładu poprzedniego rządu. Jak podkreślają autorzy rankingu: między innymi modyfikacja przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i zmiana strumienia dochodów samorządowych uzależniających gminy coraz bardziej od arbitralnie rozdzielanych dotacji na zadania inwestycyjne były jedną z perturbacji, która zachwiała samorządami. Mimo wszystko okres ten był czasem szybkiego rozwoju gospodarczego. Za nim jednak przejdziemy do prezentacji wyników rankingu należy zwrócić tu uwagę na złożoność skonstruowania zestawienia. Odsyłam osoby zainteresowane do omówienia dokumentu, które fachowo przygotowali prof. Paweł Swaniewicz – kierownik Zakładu Studiów Społeczno-Ekonomicznych w Instytucie Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Przyrodniczego we Wrocławiu i Julita Łukomska – adiunkt w Katedrze Rozwoju i Polityki Lokalnej na Wydziale Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Metodologia jest tak zróżnicowana i obszerna, że łamy niniejszego artykułu są niestety zbyt wąskie by je omówić w całości. „(…) Mylącym uproszczeniem byłoby traktowanie wyników rankingu jako jednoznacznej oceny działalności władz lokalnych. Staramy się dobierać wskaźniki, które możliwie najlepiej (choć w takich masowych zestawieniach nie sposób uniknąć pewnych uproszczeń) obrazują osiągnięty sukces, ale nie można powiedzieć, że ten sukces zawsze zależy od pracowitości, pomysłowości i ogólnie od jakości działań podejmowanych przez radnych, wójta, burmistrza czy prezydenta oraz podlegającą im administrację samorządową” – przestrzegają eksperci. Na efekty rządzenia samorządem wpływ mają m.in. takie sytuacje jak upadek wielkiego zakładu zatrudniającego setki mieszkańców czy efekt klęski żywiołowej. Ale mimo to ranking jest jednym z najlepszych i najrzetelniejszych podsumowań mijającej kadencji samorządu.

Wyraźny awans Gniezna w rankingu

Końcowy wskaźnik sukcesu kadencji jest wypadkową czterech wskaźników cząstkowych: sukcesu finansowego (związanego z budżetem jednostki samorządowej), – sukcesu ekonomicznego (wiążącego się ze stanem gospodarki lokalnej), – sukcesu infrastrukturalnego (odnoszącego się przede wszystkim do komunalnej infrastruktury technicznej), – sukcesu społecznego (który uwzględnia szeroko rozumiane polityki społeczne, np. wyniki edukacyjne, ale także polityki związane z ochroną środowiska czy lokalnym transportem publicznym). Każda z tych kategorii posiada osobne zestawienia samorządów, jednak w tym artykule przedstawię wyniki dotyczące samego miasta Gniezna. Zainteresowanych zachęcam do odwiedzenia strony „Wspólnoty” i zapoznanie się ze szczegółami dotyczącymi poszczególnych gmin w powiecie. W rankingu miast powiatowych Gniezno na koniec kadencji 2018-2023 zajęło 74. miejsce kraju. To wyraźny awans w stosunku do poprzedniej kadencji w której miastem także rządził Tomasz Budasz, bowiem w kadencji 2014-2018 miasto zajęło 127. miejsce w rankingu. Co warte zauważenia, w kończącej się kadencji pierwszy raz od wielu lat Gniezno przegoniło sąsiednią Wrześnię (choć niemal połowę mniejszą) w połowie wskaźników cząstkowych. W kategorii „sukces finansowy” Gniezno zajęło 43. miejsce w kraju (Września – 140.); w kategorii „sukces ekonomiczny” Gniezno plasuje się na miejscu 116. w Polsce (Września – 86.); w kategorii „sukces infrastrukturalny” Gniezno zajęło 118. miejsce (Września – 29.); w kategorii „sukces społeczny” Gniezno znalazło się na miejscu 96. w kraju, a Września na 213. Zaskakujący jest spadek w poszczególnych kategoriach Wrześni, której gospodarka być może się „przegrzała” i rozwój ekonomiczny tej gminy dochodzi do kresu wzrostu i możliwości dalszego rozwoju. Jeszcze w poprzedniej kadencji Września zajmowała w każdej z czterech kategorii miejsce w ścisłej czołówce kraju i była stawiana jako wzór sukcesu gospodarczego. Np. w kategorii „sukces ekonomiczny” w kadencji 2014-2018 Września była najlepsza w kraju, a teraz zajmuje miejsce 86. Ale należy uwypuklić, że w tamtym okresie powstawały we Wrześni zakłady przemysłowe z fabryką Volkswagena na czele. W ostatecznym rankingu sukcesu kadencji Września zajęła 107. miejsce spadając w dół zestawienia o 100 miejsc.

W powiecie głównie spadki

W kategorii miasteczek cztery gminy o tym statusie z powiatu gnieźnieńskiego zanotowały w kończącej się kadencji spadki w rankingu. Najwyżej uplasowało się Kłecko – 199. miejsce w kraju (w poprzedniej kadencji – 182.), za nim znalazło się Trzemeszno – 310. miejsce (192.), a dalej Czerniejewo – 368. miejsce (275.) i Witkowo – 582. miejsce (161.). W kategorii gmin wiejskich na uwagę i uznanie zasługuje gmina Powidz, która zajęła 5. miejsce w Polsce. To skok z miejsca 144. Natomiast z terenu naszego powiatu najwyżej znalazła się gmina Łubowo – 182. miejsce (spadek ze 150.), a potem jest już przepaść. Słaby wynik w tej kadencji osiągnęła gmina wiejska Gniezno. O ile w poprzedniej kadencji samorząd ten plasował się na 277. pozycji, to teraz gmina zaliczyła spadek na miejsce 673. Dalej są gmina Mieleszyn – 1076. miejsce (awans ze 1131.), gmina Niechanowo – 1182. miejsce (spadek z 1169.) i gmina Kiszkowo – 1411 miejsce (ogromny spadek z 338.). W trwającej kampanii wyborczej do samorządu ubiegający się o reelekcję burmistrzowie czy wójtowie mówią o swoich sukcesach i jest to zrozumiałe, ale warto dostrzec też liczby, które dają pewien obraz statystyczny – jak daleko nam do prawdziwego rozwoju naszego małego lokalnego świata.